Przewodniki turystyczne pełne są ofert wyjazdu w odległe zakątki świata, aby obserwować dziką przyrodę. Safari nocą to prawdziwe zanurzenie w tajemniczy świat zwierząt i ich nocnych zwyczajów – czytamy anons w jednym z portali. Jednak nie trzeba jeździć do Tanzanii czy Kenii, by oglądać cuda natury. W parkach narodowych w Polsce żyją liczne zwierzęta, które zadziwiają wyglądem i zwyczajami. Dla chętnych są organizowane wyprawy, podczas których można odkrywać tajemnice nocnej przyrody.

W Polsce istnieją unikalne ekosystemy, które przyciągają miłośników przyrody z całego świata. W parkach narodowych i rezerwatach możemy podziwiać niezwykłe gatunki zwierząt w ich naturalnym otoczeniu. Szczególnie fascynująca jest nocna przyroda, ale jej obserwowanie związane jest z ograniczeniami wyznaczonymi przez parki dla dobra zwierząt.

Nocne wycieczki

Zgodnie z przepisami, park narodowy to obszar wyróżniający się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, społecznymi, kulturowymi i edukacyjnymi o powierzchni nie mniejszej niż 1000 ha, w którym ochronie podlega cała przyroda oraz walory krajobrazowe. Głównym zadaniem parku narodowego jest zachowanie różnorodności biologicznej, zasobów przyrody nieożywionej i walorów krajobrazowych oraz odtworzenie zniekształconych siedlisk przyrodniczych.

W naszym kraju są dwadzieścia trzy parki narodowe. Ruch turystyczny w tych miejscach odbywa się wyłącznie na wyznaczonych obszarach i szlakach oraz na warunkach określonych regulaminem. Np. największy w Polsce Biebrzański Park Narodowy, który zajmuje aż 592,23 km kw., oferuje prawie 500 km szlaków turystycznych. Jest to największa ostoja dla łosi, ale także ptaków gniazdujących w środowiskach bagiennych z batalionem na czele, ptakiem wędrownym objętym ścisłą ochroną gatunkową.

Najmniejszym parkiem narodowym w Polsce jest Ojcowski zajmujący 21,46 km kw. Jego symbolem są nietoperze, które zamieszkują miejscowe jaskinie. Natomiast symbolem Białowieskiego Parku Narodowego, ostatniego lasu w Europie o charakterze pierwotnym, jest ocalony od zagłady żubr. Podobne role w Bieszczadzkim Parku Narodowym pełni ryś, a w Roztoczańskim Parku Narodowym konik polski, czyli potomek tarpana. Do wielu z tych miejsc organizowane są wycieczki przybliżające życie leśne nocą.

Nocna cisza w parku

Czy do parku narodowego można wchodzić po zmroku? W parkach narodowych często zakazane jest poruszanie się poza wyznaczonymi szlakami, a w niektórych przypadkach całkowicie zabronione jest wędrowanie nocą. Celem tych ograniczeń jest ochrona dzikich zwierząt, które w nocy są bardziej aktywne i mogą czuć się zagrożone obecnością ludzi. Dotyczy to szczególnie okresu, gdy dzikie zwierzęta są aktywne i potrzebują spokoju, by bezpiecznie żerować oraz odpoczywać.

Np. w Tatrzańskim Parku Narodowym obowiązuje zakaz poruszania się po szlakach turystycznych od zmierzchu do świtu od 1 kwietnia do 30 listopada. Decyzja ta ma na celu ochronę unikalnej przyrody Tatr. Wędrowanie nocą może zakłócać naturalny rytm życia takich gatunków, jak większość gryzoni, kuny, gronostaje, łasice, ryjówki, jeże, borsuki, wilki, niedźwiedzie, dziki, sarny i jelenie.

Dzikie zwierzęta po zmroku

Podobne ograniczenia obowiązują w innych rejonach kraju. W Bieszczadzkim Parku Narodowym nocne wędrówki są zabronione przez cały rok, a w Karkonoskim Parku Narodowym z zakazu wyłączone są jedynie odcinki szlaków prowadzące do schronisk lub miejscowości przy granicy z parkiem, które są miejscem zaplanowanego noclegu.

Zakazy, gdzie przedmiotem ochrony jest nocna fauna, mają na celu również zwiększenie bezpieczeństwa turystów, gdyż ograniczona widoczność i trudne warunki terenowe nocą znacząco zwiększają ryzyko wypadków. Zanim wiec wyruszysz na nocną wyprawę, sprawdź regulaminy obszarów chronionych i lokalne przepisy, aby uniknąć nieprzyjemności.

Obserwacja sów i nietoperzy

Wszystkie gatunki sów występujące naturalnie na terenie kraju są objęte ochroną ścisłą, a część z nich została wyróżniona jako gatunki wymagające ochrony czynnej. Ponadto niektóre z gatunków sów żyjących w Polsce zostały wymienione w tzw. dyrektywie ptasiej jako podlegające specjalnym środkom ochrony dotyczącym ich naturalnych siedlisk.

W celu skutecznej ochrony siedlisk oraz lęgów niektórych gatunków sów tworzone są specjalne strefy ochrony, które ograniczają możliwość wstępu na teren zajęty przez parę lęgową. W wielu miejscach kraju wiosną organizowane są wieczorne nasłuchiwania sów. Ogólnopolskie wydarzenia edukacyjne w cyklu Noc Sów odbywają się m.in. w parkach narodowych, w tym białowieskim, świętokrzyskim, słowińskim, poleskim, narwiańskim, biebrzańskim, nadbużańskim, gorczańskim, wolińskim, wigierskim i karkonoskim czy Łomżyńskim Parku Krajobrazowym Dolina Narwi.

W ponad 30 europejskich państwach w ostatni weekend sierpnia obchodzona jest Międzynarodowa Noc Nietoperzy. Celem wydarzenia jest poznanie tych jedynych ssaków zdolnych do aktywnego lotu. Prawie wszystkie nietoperze są aktywne nocą, stąd pomysł, aby obserwować je po zmroku. Na świecie występuje 1300-1400 gatunków nietoperzy, w tym 55 w Europie, a 27 w Polsce. Noc Nietoperzy odbywa się m.in. w parkach narodowych, w tym kampinoskim, białowieskim, wolińskim i wigierskim.

Przyrodnicze safari po zmroku

W wielu miejscach organizowane są przyrodnicze safari po zmroku. Wyprawa do Puszczy Białowieskiej nocą jest skierowana do miłośników obserwacji zwierząt w ich naturalnym środowisku. Obserwacja polega w dużej mierze na nasłuchiwaniu odgłosów przyrody. Użycie termowizora oraz noktowizorów umożliwia zobaczenie nasłuchiwanych zwierząt. Mogą to być  żubr, wilk, jeleń, borsuk, dzik, lis, kuna, bóbr czy puszczyk lub sowa.